Wszystko, co wiesz o nawykach, to nieprawda

W tytule dzisiejszego wpisu jest może nieco przesady, zwłaszcza jeśli śledzisz informacje pojawiające się na blogu i fanpage’u Krainy Nawyków. Faktem jest jednak, że większość wiedzy dotycząca nawyków, prezentowana w popularnonaukowych książkach czy na szkoleniach, to idee wyssane z palca i obalone przez współczesne okrycia nauki. Co zatem jest prawdą?

To pytanie gnębiło mnie już od dłuższego czasu. Miałem świadomość, że żywotność większości moich postanowień była krótsza niż życie wnerwiającej muchy, która lata po mieszkaniu i nie można jej znaleźć. Gdy deklarowałem Żonie, że od tego tygodnia na pewno będę pamiętał o zmywaniu naczyń, kiwała tylko głową, wiedząc że długo to nie potrwa.

Mój brak zdolności do wcielenia postanowień w życie nie wynikał z braku motywacji - gdy komuś coś obiecam, dokładam wszelkich starań, żeby tak było. Nie było to też spowodowane zbyt dużą trudnością zadania. Nawet mimo tego, że jestem leworęczny, potrafię utrzymać talerz w dłoni i poszorować go gąbką z płynem do mycia naczyń. Czego mi więc zabrakło? Wyzwalacza! Czegoś, co by sprawiało, że będę pamiętał i będę wiedział KIEDY wziąć się za zmywanie. Wystarczyło sformułować to postanowienie w odpowiedniej formie: PO TYM JAK skończę posiłek, od razu zaniosę naczynia do kuchni i je umyję. I nagle zamiast udręczonej miny swojej Żony, dostaję od niej codziennie buziaki, za to, że tak sumiennie wypełniam zadanie, do którego sam się zobowiązałem.

Ta historia dała mi do myślenia. Pokazała, że rzeczy, które wydawało mi się, że wiem o nawykach (wystarczy daną czynność powtórzyć 21 razy, a stanie się nawykiem) jest po prostu nieprawdziwa. A starając się wcielić w życie niesprawdzone informacje ponosimy porażkę. A odnosząc porażkę, szybko zniechęcamy się do podjęcia kolejnej próby. Po każdej porażce nasza szansa na sukces maleje. Dlatego nieprawdziwe informacje nie są tylko bezużyteczne, one są wręcz szkodliwe.

Z tego powodu zadałem sobie trud odszukania prawdziwych, zweryfikowanych przez naukę informacji o tym, czym w rzeczywistości są nawyki i jak działają.

Dzisiaj obalę tylko pierwszy z mitów, natomiast już za tydzień zobaczycie, jak rozprawiam się z wszystkimi najpopularniejszymi przeświadczeniami o nawykach, które mijają się z prawdą.

Zacznijmy od rzeczy podstawowej, czyli od tego czym nawyk jest.

MIT 1. Nawyk to zachowanie, które wykonujemy regularnie.

FAKT 1. Nawyk to zachowanie, które wykonujemy automatycznie, po wystąpieniu bodźca X.

Możesz coś robić nawet kilka razy dziennie i to każdego dnia w roku, a i tak nie będzie to nawykiem. Jak to możliwe? Zgodnie z definicją: nawyk, to zachowanie, które wykonujemy automatycznie, po wystąpieniu wyzwalacza (bodźca X). Jeśli Twoja reakcja na pojawienie się bodźca nie jest natychmiastowa, jeśli potrzebujesz się do niej zmuszać czy przekonywać to mamy do czynienia ze zwyczajem. Zwyczaj to właśnie coś, co robisz regularnie. Problemem zwyczajów jest to, że nie dają nam podobnych korzyści, co nawyki. Zwyczaje pochłaniają nasz bardzo cenny i ograniczony zasób samokontroli. O zwyczaju dużo łatwiej jest zapomnieć i go nie wykonać. Zwyczajowe zachowanie przestanie występować, jak tylko będziesz bardzo zajęty, w wyniku intensywnych prac nad projektem w pracy lub remontem mieszkania.

Warto mieć świadomość tych różnic między zwyczajem oraz nawykiem i skoncentrować swoje działania wyłącznie na rozwijaniu nawyków.

Aby robić to jeszcze skuteczniej zadbaj o szybkość reakcji. Im krótszy czas mija pomiędzy bodźcem X a zachowaniem Y, tym szybciej powstaje nawyk.

Po tym jak zjem posiłek, od razu zaniosę talerze do zlewu i je umyję.

Tak sformułowany „spust działania” sprawi, że nawyk szybko się wyrobi. Jeśli jednak będziemy zanosić talerze dopiero po 10 czy 30 minutach, proces automatyzacji zajmie dużo więcej czasu.

Skąd wiemy, że tak jest?

Potwierdza to badanie naukowe Gardner, B., de Bruijn, G.-J, & Lally, P. (2011). A systematic review and meta-analysis of applications of the Self-Report Habit Index to nutrition and physical activity behavoirs. Annals of Behavioral Medicine, 42, 174-187.

Więcej już w następną środę. Do zobaczenia 18 marca na blogu : - )